ارزیابی آسیب‌پذیری محیطی شهرستان طالقان با استفاده از روش تحلیل سلسله‌ مراتبی

مقدمه: کاهش خسارت­های جبران‌ناپذیر بحران­های طبیعی در ایران به فهم صحیح علل و راه‌حل‌های کاهش آنها نیاز دارد. در این ارتباط، شناسایی شدت آسیب‌پذیری از جنبه‌های مختلف از جمله محیطی، اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و روانی و میزان آمادگی جامعه در برابر آنها، عوامل تعیین‌کنندۀ اصلی بحران  عنوان می­شود. در این خصوص، مقاله حاضر به ارزیابی آسیب‌پذیری محیطی شهرستان طالقان پرداخته است. روش: روش تحقیق در این مطالعه ترکیبی است. به طوری که ابتدا از روش دلفی و سپس از روش تحلیل سلسله مراتبی (AHP) استفاده گردید. در مرحلۀ اول، جامعۀ آماری شامل تمامی کارشناسان و خبرگان در زمینۀ موضوع مورد مطالعه بود که۳۰ نفر با روش نمونه‌گیری غیراحتمالی از نوع هدفمند انتخاب شدند. منطقۀ مورد مطالعه شهرستان طالقان در استان البرز بوده است. در روش AHP ابتدا روایی و پایایی ابزار اندازه‌گیری از طریق تحلیل عاملی اکتشافی بررسی شد. از آنجایی که مقدار شاخص KMO برابر 0.879 بوده است. تعداد نمونه برای تحلیل کافی بود که این کفایت نمونه‌گیری را می‌رساند. همچنین سطح‌ معنی‌داری آزمون بارتلت کوچکتر از 5 درصد و ضریب آلفای کرونباخ 0.856 می‌باشد. نتایج نیز با استفاده از نرم‌افزار Expert Choice تحلیل شد. یافته‌ها: نتایج نشان می‌دهد که بخش‌های مرکزی، جنوبی و غربی در محدودۀ آسیب‌پذیری بالا قرار می‌گیرند و بخش‌های شمالی و تا حدودی شرقی در محدودۀ آسیب‌پذیری پایین قرار می‌گیرند. همچنین امتداد رودخانه طالقان و سرشاخه‌های آن نیز در محدودۀ آسیب‌پذیری بالا جای گرفته‌اند. نتیجه‌گیری: تعیین و تحلیل آسیب‌پذیری محیطی به تنهایی نمی‌تواند متضمن حفاظت و بهبود کیفیت محیط‌زیست شود، بلکه باید به طور ملموس نتیجۀ این مطالعات در اختیار برنامه‌ریزان توسعه قرارگیرد تا اجرای پروژه‌های عمرانی را در آن منطقه قرار گیرد که میزان آسیب‌پذیری پایین دارد.